یکی از قدیمی‌ترین انواع قفلها، قفلهای زبانهدار هستند. این قفلها از نظر شکل ظاهری، با سایر قفلها بسیار متفاوتند، قفلهای زبانهدار فقط با کلید مخصوص خود کار کرده و نمی‌توان با استفاده از کلیدهای دیگر، آن‌ها را باز و بسته کرد. کلیدی که برای قفل زبانهدار ساخته می‌شود، دارای طراحی خاصی است که بتواند از موانع و دندانه‌های موجود در قفل، عبور کرده و قفل را درگیر کند. مکانیزم این نوع قفل با قفلهای کامپیوتری بسیار متفاوت است، زیرا قفل کامپیوتری توسط چفت شدن پین‌ها، بر روی خط برش کلید کار می‌کند. این قفلها انواع و کاربردهای مختلفی دارند.
![آنچه در مورد قفل های زبانه ای باید بدانید]()
قفل زبانه‌ای چیست؟
معمولا قفلهای زبانه‌ای را، روی سطح درب‌ها پیچ می‌کنند. این قفلها مناسب استفاده برای درب‌های ورودی نبوده، ولی برای درب‌های داخلی ساختمان‌ها انتخاب بسیار خوبی هستند. در ابتدا قفلهای زبانه‌ای بیشتر از جنس چدن ساخته می‌شدند. امروزه این قفلها را غالبا از متریال‌های آهن، برنج و نیکل می‌سازند.
قفل زبانه‌ای دو حالت دارد:
- 1. یک زبانه کشویی دارد.
- 2. دارای یک مکانیزم کلید برای باز و بسته شدن است.
این دو نوع که کشویی و کلیدخور، نامیده می‌شوند، از اصلی‌ترین انواع قفل زبانهدار هستند. قفل کشویی با اعمال فشار کار کرده و توسط فنر کشیده می‌شود. در واقع با اعمال فشار، قفل زبانه‌ای کشویی جمع شده و پس از رها شدن، به مکان اولیه خود باز می‌گردد. قفلهای زبانه‌ای کشویی دسته یا دستگیره نیز دارند. اما در قفلهای زبانه‌ای کلید خور، از دستگیره استفاده نمی‌کنند. جهت باز شدن قفل از یک کلید استفاده می‌کنند.
در قفلهای زبانه‌ای، کلید می‌تواند قفل را از هر دو سمت درب، بسته یا باز کند. در قفلهای زبانه‌ای کشویی، برای باز کردن و یا بستن قفل، فقط از یک زبانه استفاده می‌کنند، اما در نوع کلیدخور، جهت باز و بسته کردن قفل، از ترکیب زبانه و کلید، استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید : قفل دیجیتال چیست و استفاده از آن چه مزایایی دارد؟
انواع قفل زبانه‌ای درب چوبی
قفلهای زبانه‌ای تفاوت‌هایی از لحاظ نوع کاربرد و سایز دارند. انواع قفل زبانه‌ای درب چوبی عبارتند از:
- قفل زبانه کلیدی
- قفل زبانه سرویسی
- قفل زبانه سوئیچی
قفلهای زبانه کلیدی مناسب درب اتاق‌خواب هستند. قفل زبانه سوئیچی امکان نصب روی انواع درب‌های فلزی و چوبی را دارد. قفل سرویسی مناسب درب سرویس‌های بهداشتی است. قفل زبانه‌ای از وسایل متداولی در اکثر خانه‌های قدیمی است. قفلهای زبانه‌ای برای درب داخلی مناسب هستند. برای خرید قفل درب آهنی بر روی لینک کلیک نمائید.
![انواع قفل زبانه‌ای درب چوبی]()
تاریخچه قفلهای زبانه‌ای
بیشتر از 150 سال است که از قفلهای زبانه‌ای استفاده می‌شود. قدیمی‌ترین قفل زبانه‌ای در انگلستان و مربوط به سال 1830 است. جیمز کارپنتر را مخترع این نوع قفلها می‌دانند. او نام این قفلها را «شماره 60» گذاشت. در واقع او قصد داشت قفلی بسازد که از قفلهای مغزی‌دار بهتر باشد. کارپنتر ابتدا با همکاری جان یانگ بر روی طرح‌های جدید قفل کار می‌کرد، اما در انتها به‌جای ثبت یک اختراع مشترک، کارپنتر قفلی زبانه‌ای با شکل عمودی و یانگ اختراعی که پایه قفلهای مغزی امروزی است، را به‌طور جداگانه به ثبت رساندند. پسر کارپنتر بر روش ساخت و استفاده از قفل زبانهدار تأثیر بسیاری گذاشت و با انجام اصلاحاتی روی طرح اختراع پدرش، قفل زبانه‌داری ساخت که بتواند در هر دو جهت کار کند.
اما امروزه استفاده از آن‌ها، به نسبت گذشته، کمتر متداول است، چرا که پیشرفت در قفل‌سازی، قفلهای جدید و بهبود یافته‌ای را عرضه داشته است، که از نظر امنیتی شرایط بسیار بهتری دارند، البته قفلهای زبانه‌ای هنوز هم در بسیاری موارد، استفاده می‌شوند.
نحوه استفاده از قفلهای زبانه‌ای
قفل زبانه دار، در گذشته روی درب‌های خارجی و داخلی ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت. در حال حاضر از این نوع قفل، روی درب داخلی و یا درب چوبی‌ای کم ضخامت قرار می‌گیرد. قفل مغزی‌دار یا سایر انواع قفلها در این درب‌های چوبی، جا نمی‌گیرد. برای خرید قفل درب چوبی بر روی لینک کلیک نمائید.
نحوه استفاده از قفلها به چند حالت تقسیم می‌شود:
قفلهای زبانه‌ای درب‌های داخلی
قفلهای زبانهدار به علت نقص‌های امنیتی موجود در آن، بیشتر در داخل خانه‌ها استفاده می‌شوند و برای درب‌های خارجی، استفاده از قفلهای کلیدخور توصیه می‌شود. چراکه این قفلها قابلیت تحمل نیروی بیشتری را دارند. قفلهای زبانه‌ای به این اندازه مقاوم نیستند. یک درب داخلی کمتر در معرض خطرهایی است، که درب خارجی را تهدید می‌کنند.
قفلهای زبانه‌ای به عنوان قفلهای اضافی
گاهی قفلهای زبانه‌ای را به همراه قفلهای ایمن‌تر کلیدخور و مغزی‌دار، استفاده می‌کنند تا نواقص قفل زبانهدار را پوشش دهند.
در واقع قفل زبانهدار به عنوان یک قفل اضافی، استفاده می‌گردد که سبب تقویت قفل اصلی شده و همچنین باعث زیباتر شدن درب خانه‌ها می‌شود.
برای خرید دستگیره بهریزان بر روی لینک کلیک نمائید.
![قفلهای زبانه‌ای به عنوان قفلهای اضافی]()
قفلهای زبانه‌ای تزئینی
قفل زبانه‌ای، قفلی جمع و جور است که زیبایی خاصی داشته و به عنوان یک قطعه تزئینی نیز استفاده می‌شود. در واقع، قفل‌زبانه‌ای یک زیبایی و جذابیت روستیک دارد، که بسیاری از افراد، فقط به علت نمای زیبای این قفل، از آن استفاده می‌کنند. قفلهای زبانه‌ای آنتیک گاهی بازسازی می‌شوند تا با نصب روی درب خانه‌ها، سبب زیبایی بیشتری در ظاهر آن‌ها شوند.
بیشتر بخوانید : انواع قفل درب ضد سرقت
اجزای قفلهای زبانه‌ای
قسمت‌های اصلی یک قفل زبانه دار را، می‌توان بدنه و نگه‌دارنده آن دانست. در این بخش به بررسی اجزای این نوع قفل می‌پردازیم.
![اجزای قفلهای زبانه‌ای]()
بدنه قفل
جنس بدنه قفل زبانهدار از برنج و نیکل است و داخل بدنه قفل، زبانه جمع شده با فنر و توپی قفل قرار گرفته‌اند، در بعضی از انواع این قفلها، فقط از زبانه استفاده می‌کنند. کلید اصلی قفل رینگ، دو جهته ساخته می‌شود. یک قفل زبانه‌ای دو جهته، هم روی درب راست بازشو و هم درب چپ بازشو، قابل نصب است. زبانه فنردار به‌وسیله یک دستگیره کار می‌کند، میله‌ای باریک از درب عبور کرده تا دستگیره خارجی به بدنه قفل متصل شود. کلید قفل زبانه‌ای، سبب حرکت زبانه خواهد شد. زبانه از طریق یک اهرم در جایگاه خود نگه‌داشته می‌شود و در زمان بالا آمدن، اهرم، روی قسمتی از زبانه بسته می‌شود و آن را در جای اصلی نگه می‌دارد. فقط در حالت پایین آمدن اهرم، می‌شود زبانه را کنار زد و کلید از این نقطه شروع به‌کار می‌کند.
وقتی که از کلید مناسب استفاده می‌کنید، اهرم درگیر شده و قسمت بالای آن بلند می‌شود و قسمت تحتانی آن پایین رفته و برای زبانه فرصت عقب رفتن ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر، کلید و اهرم درگیر می‌شوند و زبانه را عقب و جلو می‌برند.
نگه‌دارنده
وظیفه نگه‌دارنده این است که، بعد از بسته شدن درب، زبانه را در مکان مخصوص خود نگه دارد، معمولا جنس آن‌ها چدن است. البته قفل زبانه‌ای مدرن را، از متریال کامپوزیتی می‌سازند. نگه‌دارنده روی چارچوب درب نصب می‌شود.
صفحات اسکاچن
یک صفحه اسکاچن، قطعه فلزی مسطحی است که جهت محافظت و یا تزئین قفل، در اطراف کلید قرار می‌گیرد. البته بعضی از قفلهای مدرن، صفحات اسکاچن ندارند، اما در طراحی قدیمی قفل زبانهدار، صفحات اسکاچن قسمت مهمی از قفل محسوب می‌شوند. این قطعات جهت محافظت از دستگیره و تشخیص جای کلید در قفلها به‌کار می‌روند.
زبانه حریم خصوصی
زبانه حریم خصوصی، در همه قفلهای زبانهدار وجود ندارد. زبانه حریم خصوصی، باعث می‌شود که درب به‌وسیله زبانه‌ای، از داخل نیز قفل گردد. بعد از درگیر شدن این زبانه، نمی‌توانید با کلید از سمت مخالف درب را باز کنید.
نحوه نصب قفل زبانه‌ای
نصب قفل زبانه‌ای کار تقریبا راحتی است و ابزارهای مورد نیاز برای نصب آن عبارتند از: مداد، پیچ و پیچ‌گوشتی، دریل، بدنه قفل زبانه‌ای، نگه‌دارنده قفل زبانه‌ای، صفحات اسکاچن برای دستگیره درب و جای کلید، دسته یا دستگیره درب
اولین بخش قفل زبانه‌ای، نصب نگه‌دارنده آن است، نگه‌دارنده قفل زبانه‌ای به‌طور مستقیم روی چارچوب درب نصب می‌شود. دقت کنید که نگه‌دارنده، در ارتفاع مناسبی نصب شود. می‌توانید با مداد محل سوراخ‌های آن را علامت بزنید. سپس با یک پیچ‌گوشتی نگه‌دارنده را پیچ کنید. بدنه نزدیک نگه‌دارنده قرار می‌گیرد، پس می‌توانید از نگه‌دارنده، برای تراز کردن بدنه قفل استفاده کنید.
یادتان باشد که پیش از شروع نصب بدنه قفل، زبانه در جهت درست قرار بگیرد، زیرا قفلهای زبانه‌ای دارای دو جهت هستند. وقتی بدنه قفل و نگه‌دارنده آن، در یک راستا تنظیم شدند، جای سوراخ‌های پیچ و دوک دستگیره و محل کلید را با مداد مشخص کنید. جاهای علامت‌گذاری شده برای سوراخ‌های دوک دستگیره و محل کلید را با دریل سوراخ کنید. حالا بدنه قفل را به درب پیچ کنید و سپس دستگیره درب و دوک آن را نیز نصب کنید.
دستگیره درب را در داخل بدنه قفل قرار دهید و از سوراخی که بوجود آمده به سمت بیرون فشار دهید. در قسمت بیرونی درب، صفحات اسکاچن را با پیچ‌گوشتی، برای دستگیره درب و راه کلید وصل کنید. بخش بیرونی دستگیره درب را به دوک متصل کرده و برای محکم کردن آن می‌توان از پیچ استفاده کرد.
نکات مهم هنگام استفاده از قفل زبانه‌ای
در دیگر قفلها اکثرا یک بخش قفل، باید داخل درب قرار بگیرد، اما قفل زبانه‌ای، تنها بر روی سطح درب نصب خواهد شد و پس از نصب، بدنه قفل به‌طور کامل دیده می‌شود. در قفل زبانه‌ای یا از یک زبانه کشویی به همراه فنر، و یا از یک کلید مخصوص جهت باز و بسته کردن آن استفاده می‌شود. در بعضی از این مدل قفلها نیز از هر دو مکانیزم استفاده می‌کنند. قفلهای زبانهدار معمولا دندانه‌دار هستند و موانع و دندانه‌هایی در داخل قفل یا مسیر ورود کلید وجود دارد، تا مانع از دسترسی غیرمجاز شود. قفلهای زبانه‌ای در برابر ضربه مقاومت زیادی ندارند. برخی شرکت‌های بیمه، قفلهای زبانهدار را برای درب‌های خارجی و ورودی‌ها تایید نمی‌کنند.
![نکات مهم هنگام استفاده از قفل زبانه‌ای]()
سخن نهایی
به‌طورکلی برای استفاده از قفل زبانه‌ای به یک کلید نیاز دارید، اما به هرحال باید بدانیم که این قفل به‌طور ذاتی قفل چندان ایمنی نیست. بدنه قفل به‌طور کامل قابل مشاهده است و با یک پیچ گوشتی و به‌راحتی می‌توان آن را از روی درب باز نمود. قفلهای دنده‌دار با یک شاه‌کلید باز می‌شوند، اما با وجود این نواقص، مزایای زیادی نیز دارد که باعث می‌شود، بسیاری از افراد از آن استفاده کنند. شما می‌توانید برای ایمن ساختن این نوع قفل، از یک قفل اصلی ایمن‌تر، استفاده کنید.